اثر تغذيه بر سلامت دندان‌هاي دانش‌آموزان

يکي از معيارهاي اصلي براي سنجش سلامت افراد يک جامعه، سلامت دهان و دندان آنها است. نوع تغذيه و رژيم غذايي نقش مهمي در پيشگيري از پوسيدگي دندان دارد. غذاهاي مصرفي در طول دوره تشکيل دندان‌هاي دايمي مي‌تواند مقاومت و حساسيت دندان را در مقابل تخريب اسيدي تغيير دهد. عوامل تغذيه‌اي، نوع تغذيه (غذاي مصرفي)، بافت و شکل فيزيکي مواد غذايي، دفعات و نحوه مصرف، زمان پاک شدن دندان‌ها از غذاهايي که موجب پوسيدگي مي‌شوند، همگي در تخريب اسيدي دندان موثرند. تحقيقات نشان مي‌دهد که پوسيدگي دندان در کودکاني که از شيريني‌ها به خصوص در ميان وعده‌هاي غذايي بيشتر استفاده مي‌کردند، بيشتر است. اغلب باکتري‌هاي موجود در دهان، از قندهاي موجود در مواد غذايي تغذيه کرده و آنها را تبديل به اسيد مي‌کنند. اين اسيد ميناي دندان را مي‌سايد و به اين ترتيب اولين مرحله پوسيدگي شروع مي‌شود، چربي‌ها و پروتئين‌ها (ماند ماهي و پنير، مغز دانه‌ها) نه تنها موجب پوسيدگي دندان نمي‌شوند بلکه خاصيت محافظتي نيز دارند. فلوئور، فسفات، ويتامين B نيز همين نقش را دارند. نشاسته‌ها در صورتي که همراه با قند مصرف شوند. براي مثال به صورت نان‌هاي شيرين ايجاد پوسيدگي مي‌کنند. اهميت ايجاد پوسيدگي قندها در مقدار مصرف آن نيست، بلکه به مدت زماني که با دندان در تماس هستند، بستگي دارد. قند ميوه‌ها به صورت فروکتوز و گلوکز بوده و خاصيت پوسيدگي‌زايي دارد ولي اگر به صورت رقيق شده مصرف شود و مدت زمان کمتري روي سطح دندان باقي بماند، نقش کمي در ايجاد پوسيدگي خواهد داشت. البته ميوه‌ها داراي فيبر غذايي بوده و موجب استحکام لثه‌ها و افزايش بزاق دهان نيز مي‌شوند.
به نظر مي‌رسد که غذاهاي ميان‌وعده‌اي بيش از مصرف غذا در وعده‌هاي اصلي، دندان‌ها را در معرض مواد پوسيدگي‌زا قرار مي‌‌دهد. زيرا غذاهاي ميان وعده‌اي شيرين، دفعات مجاور شدن باکتري‌ها را در مقابل مواد قندي بيشتر کرده و موجب افزايش توليد اسيد مي‌شود که در نتيجه احتمال ايجاد پوسيدگي را افزايش مي‌دهد. به طور کلي گروه سني 12 ساله، از نظر دندان آسيب‌پذير هستند زيرا در اين سن دندان‌هاي دايمي تازه روييده و حساس‌تر هستند. بنابراين اگر والدين و مسوولان مدارس در مورد تغذيه صحيح و مواد پوسيدگي‌زا آگاهي کافي نداشته باشند و به عادات غلط غذاهاي ميان‌وعده‌اي و رعايت نکردن بهداشت ادامه دهند، تعداد موارد پوسيدگي دندان و هزينه‌هاي سنگين دندانپزشکي افزايش پيدا خواهد کرد. تصحيح عادات غذايي به خصوص در ميان‌وعده‌ها مهم‌ترين عامل پيشگيري از پوسيدگي دندان است، از بعد تغذيه‌اي براي نيل به اين هدف رعايت نکات ذيل لازم است: استفاده از غذاهايي مانند پنير، نان، ميوه‌ها، سبزي‌ها در ميان‌وعده و استفاده از غذاهايي که نقش محافظتي دارند. بعد از مصرف غذاهاي کربوهيدراته قابل تخمير، در ميان‌وعده‌ها مانند مغز دانه‌ها. بنابراين براي تغيير و اصلاح عادات غذايي ميان‌وعده‌اي، بايد آموزش‌هاي مناسب و کافي براي دانش‌آموزان و والدين آنها توسط افراد متخصص و يا آموزش ديده ارايه شود. اين نکته ضروري است که اهميت تغذيه صحيح، در کنار رعايت بهداشت دهان و دندان معني پيدا مي‌کند.